Birinci Kur: Nöropsikolojik Değerlendirmenin Temelleri
Nöropsikolojik değerlendirmeye giriş
- Nöropsikoloji nedir?
- Nöropsikolojik değerlendirme ve temel ilkeler
- Nöropsikolojik değerlendirmede göz önünde tutulması gerekenler
- Nöropsikolojik testler neyi, niçin ölçer?
- İlk görüşme ve anamnez alımı
Nöropsikolojik testlerle ölçülen bilişsel yetiler ve bilişsel yeti kümeleri I
- Karmaşık dikkat: seçici dikkat, bölünmüş dikkat, dikkati odaklama ve sürdürme, işlemleme hızı
- Yürütücü-yönetici bilişsel yetiler: karar verme, planlama, çalışma belleği, uygunsuz tepkinin baskılanması, zihinsel esneklik, hata izleme-düzeltme, soyutlama
- Bellek: yakın geçmişi hatırlama (epizodik bellek), öğrenme-kendiliğinden hatırlama-ipucuyla hatırlama-tanıma, bellek süreçleri, uzak geçmişi hatırlama ve bilgi yapısı (semantik bellek)
Nöropsikolojik testlerle ölçülen bilişsel yetiler ve bilişsel yeti kümeleri II
- Dil: ifade edici (adlandırma, akıcılık, gramer, sözdizim) ve alıcı dil (anlama), tekrarlama, okuma-yazma
- Görsel-algısal ve uzamsal yetiler: görsel algı, görsel-inşa-yapılandırma, algı-eylem işbirliği, praksi ve gnozi
- Sosyal bilişsel yetiler: duygu tanıma, zihin kuramı, ahlaki karar verme
Beynin temel yapısı ve yapısal-işlevsel şebekeler: Geniş boyutlu şebekeler anlayışı I
- Sinir sisteminin nöroanatomisi: Ön, orta ve arka beyin yapıları
- Korteks haritaları: işlevsel ve morfolojik haritalama
- Loblar, giruslar, sulkuslar
Beynin temel yapısı ve yapısal-işlevsel şebekeler: Geniş boyutlu şebekeler anlayışı II
- Hiyerarşik beyin modeli ve bağlantısallık
- Beyinde geniş boyutlu şebekeler ve ilgili bilişsel yetiler
- Diskonneksiyon ve miskonneksiyon sendromları
Beyin Hasarları, nörolojik hastalıklar ve sendromlar
- Atipik bilişsel tutulum gösteren beyin hasaları:
- Beynin-damar olayları (CVA/SVO)
- Kafa travmaları
- Tipik bilişsel tutulumlar gösteren sendromlar
- MS
- NöroBehçet
- Epilepsiler
- Normal Basınçlı Hidrosefali
- Tek bir bilişsel yetiyi bozan dejenerasyonlar
- PPA
- Posterior Kortikal Atrofi
- Birden çok bilişsel yetiyi bozan dejenerasyonlar
- Alzheimer Hastalığına bağlı demans
- Lewy Cisimcikli Demans
- Parkinson Hastalığına bağlı demans
- Frontotemporal demanslar
- Kortikobazal Dejenerasyon
- Vasküler demans
- Posterior supranükleer palsi
- Bütün beyni tutan hasarlar iyileşme sonrası kalan sekeller
- Ansefalit
- CO zehirlenmesi
Demans nedir? Demanslar nasıl ayırt edilir?
- Demans nedir?
- Alzheimer demansı ve diğer demanslar arasındaki temel farklar
- Demans-depresyon ayırt etme
- Hafif Bilişsel Bozukluk ve demans ayrımı
Nöropsikometri ve etik
- Psikolojide ölçme
- Bilişsel yetilerin değerlendirilmesi: Zekâ ve nöropsikolojik testler
- Nöropsikolojik testlerin sahip olması gereken özellikler
- Norm türleri ve nöropsikolojik değerlendirmede normlar
- Nöropsikolojik değerlendirmede etik ilkeler ve tartışmalı konular
İkinci Kur: Nöropsikolojik Testleri Uygulama, Puanlama ve Yorumlama
- Wechsler Bellek Testi (WMS-R) Kişisel-Güncel Bilgiler, Oryantasyon alt testi: Kişinin zaman, mekân ve kişi farkındalığını, kendisi ve çevresiyle ilgili olayları takip edip edemediğini sınayan bir testtir.
- WMS-R Mentâl Kontrol alt testi: Bir talimat doğrultusunda bilgileri USB’den KSB’ye aktarıp bu bilgiler üzerinde işlem yapmayı gerektiren Çalışma Belleği ve karmaşık dikkat yetilerini sınayan bir testtir.
- WMS-R Sayı Dizisi alt testi: Basit dikkati ve Çalışma Belleğini sınayan bir testtir.
- WMS-R Mantıksal (Hikâye) Belleği alt testi: Birçok unsuru olan bir hikâyenin olay örgüsünü ve unsurlarını hatırlamayı gerektiren bir sözel bellek testidir.
- WMS-R Görsel Üretim alt testi: Basit ve anlamsız figürlerin akılda tutulması ve tekrar üretilmesini gerektiren görsel modalitede belleği sınayan bir testtir.
- Rey Karmaşık Figür Testi: Görsel belleği anlık ve uzun süreli olarak sınayan, premorbid entellektüel kapasitesi yüksek, eğitimliler için kullanılan bir testtir.
- Sözel Akıcılık Testleri: Semantik ve harf akıcılığını test eder. Kelime üretimi ve dikkati sürdürme yetilerinin sağlam olmasını gerekir.
- Meyve-İsim Akıcılığı: Set değiştirme yetisini ölçer. İki farklı kategoride içerik üretilmesi ve kategoriler arasında geçiş yapılması ile cevap izleme sınanır.
- Luria Alternan Diziler Testi: İki figürün ardışık tekrarı çizimine dayalıdır. Kişinin kendi davranışını izlemesi ve cevabını değiştirmesi sınanır.
- Saat Çizme Testi: Asıl amacı planlama yetisini ölçmek olan testte görsel-yapılandırma ve semantik (bilgi yapısı) da test edilir.
- Stroop Testi: Enterferansa direnç gösterebilme ve alışılmış cevabı bastırıp istenilen cevabı verebilmeyi ölçen bir testtir.
- Wisconsin Kart Eşleme Testi: Soyutlama, kavramsallaştırma, mentâl esneklik, problem çözme, kategori oluşturma ve kategori değiştirebilme becerisini ölçebilmek için geliştirilen test aynı zamanda karmaşık dikkat becerisini de ölçmektedir.
- Öktem – Sözel Bellek Süreçleri Testi: Öget Öktem tarafından geliştirilmiş ve Türk örnekleminde normatif çalışmaları tamamlanmış bir testtir. Sözel malzemeyi öğrenme, öğrenilen malzemeyi bellek deposundan çağırma ve tanıma becerisini değerlendiren test nörolojik ve psikiyatrik hastaları değerlendirmekte yaygın olarak kullanılmaktadır. Demansların ayırıcı tanısında kullanılan önemli bir sözel bellek testidir.
- Benton Yüz Tanıma Testi: Algısal görsel agnozi ve karmaşık görsel algıyı sınayan bir testtir.
- Benton Çizgi Yönünü Belirleme Testi: Uzamsal görsel algıyı ölçer. Çizgilerin bir uzamda açı ve eğimini algılamayı test eder.
- Boston Adlandırma Testi: Günlük hayatta karşılaşma sıklığı yüksek nesnelerden daha az rastlanan nesnelere doğru ilerleyen, resimlenmiş nesneleri adlandırma yeteneğini ölçmektedir.
- WAIS İkili Benzerlikler alt testi: Soyutta düşünme becerisini ölçmektedir. Demansların ayırıcı tanısında mutlaka uygulanması gereken oldukça basit testtir.
- WAIS Atasözü Yorumlama alt testi: Bir atasözünün somut anlamı dışında vermeye çalıştığı mesajı, ana fikri soyutlamasını test eder.
- WAIS Yargılama alt testi: Kişinin karşılaştığı bir olayda doğru-yanlış değerlendirmesi yaparak en doğru kararı verip veremediğini test eder.
- İz Sürme Testi: Enterferansa direnç ve cevap eğilimini bastırabilme becerisini ölçmektedir. Karmaşık dikkat ve yönetici işlevlerden iki kategori arasında dikkati kaydırmayı ölçer.
- Gözlerden Zihin Okuma Testi: Sosyal bilişsel yetilerden başkasının bakışlarından yola çıkarak niyetlerini ve ne düşündüğünü anlamasını sınayan bir testtir.
- Çizgi Bölme Testi: İhmal sendromlarını değerlendiren bir testtir.
- Geriatrik Depresyon Ölçeği: Yaşlı bireylerde depresyon belirtilerinin düzeyini gösteren bir ölçektir.
- MoCA: Bilişsel yetileri tarayan mini bir bataryadır. Bilişsel yetilerin önemli bir kısmını küçük testlerle sınayarak tek bir puan elde edilir. Hafif Bilişsel Bozukluk ile demans ayırıcı tanısında kullanılır.
Üçüncü Kur: Uygulama İzleme, Gözetimli Test Uygulama ve Rapor Yazma
- Bu kurda kursiyerler, eşleştikleri klinik nöropsikologların (süpervizör) çalıştığı kurumda nöropsikolojik testlerin uygulanmasını izleme aşaması, kursiyerin kendisinin gözetimli test uygulaması ve uygulamaların raporlanması aşamasından geçeceklerdir.
- Bu kurda ortalama iki kursiyer bir eğitimci süpervizör ile eşleştirilecektir.